Høyringssvar om Rettferdig skattlegging

(Representantforslaget finner du her)

Overskotsflytting frå multinasjonale føretak er eit omfattande problem. Det trugar ikkje berre skattesystemet direkte, i form av tapte skatteinntekter på kort sikt, men kan også på sikt truge tilliten som næringslivet og borgarar har til skattesystemet.

Tax Justice Network- Norge meiner at det vil krevje omfattande internasjonal reform, og avskaffing av armlengdeprinsippet, skal vi få endeleg bukt med problemet med overskotsflytting. Internasjonale forhandlingar er derimot svært tidkrevjande, og det kan endå ta mange år før sjølv små endringar i OECD-anbefalingane er klare til å implementerast i nasjonale regelverk.

Det er til ei kvar tid eit nasjonalt ansvar å sikre at skattesystemet er velfungerande og rettferdig. Difor ser vi ingen motsetnad mellom støtte til internasjonal reform, og det å utreie, vurdere og eventuelt innføre fornuftige nasjonale tiltak for å sikre det norske skattesystemet.

Tax Justice Network – Norge støttar dei fire forslaga i representantforslaget, og meiner det er behov for ei samla utreiing av nasjonalt handlingsrom, av ulike løysingar og venta effektar av desse.

Forslag 1: Kjeldeskatt på royalties og renter

Kjeldeskatt på renter og royalties er ei av anbefalingane frå OECD sin BEPS-prosess, og er noko regjeringa hatt under utreiing i fleire år Noreg er eit av berre ei handfull land som ikkje i dag har kjeldeskatt på renter. Dei fleste europeiske land har kjeldeskatt på renter på betaling mot ikkje EU-land, og satsane ligg på mellom 10 og 30 %.

Kjeldeskatt på rente- og royaltybetalingar vil vere eit viktig nasjonalt tiltak, og TJNN meiner det hastar med å etablere heimel i norsk skattelov for å innføre kjeldeskatt på denne type betalingar.

· For å vere eit effektiv verkemiddel er det viktig at slike kjeldeskattar også omfattar betalingar til EU-land, sidan mesteparten av overskotsflytting frå Noreg skjer til EU-land.

Forslag 2 – Krav til land-for-land rapportering og openheit om eigarskap for å delta i offentlege anbudprosesser.

Norsk offentleg sektor kjøper varer og tenester for fleire milliardar og har derfor stor forbrukarmakt som kan vere eit nyttig verkemiddel i kampen mot finansielt hemmeleghald, overskotsflytting, og økonomisk korrupsjon. Å knytte krav om offentlege land-for-land rapportar (LLR) og openheit om eigarskap til alle multinasjonale føretak som deltek i offentlege anbod vil vere eit viktig verktøy for å betre openheitspraksisane i næringslivet.

· Ein effektiv land-for-land rapport bør omfatte dei 8 nøkkeltala som Publish What You Pay har identifisert i deira utvida LLR-standard.

· Skal LLR-rapporten gje eit innblikk i føretak sin eventuelle bruk av skatteparadis, må rapporten omfatte alle land som føretaket er registrert i, også jurisdiksjonar der det ikkje er blitt betalt skatt.

· LLR-rapportane må vere offentleg.

· Krava om openheit om eigarskap må omfatte alle eigarar, ikkje berre dei med meir enn 25 % eigardel.

Forslag 3 – Utreie korleis verdien av brukarar som innsatsfaktor i produksjon av digitale tenester kan reknast inn, og korleis gevinst frå slik verdiskaping betre kan fordelast.

Ei av dei viktigaste spørsmåla rundt skattlegging av nye digitale og/eller datadrivne forretningsmodellar er korleis ein skal identifisere verdiskaping i slike kontekstar, og på bakgrunn av ei slik identifisering kunne fordele retten til å skattlegge denne verdiskapinga.

Intuitivt er det enkelt å forstå at data som til dømes sosiale media-føretak får frå sine brukarar har stor verdi for føretaket, men det å definere geografisk kvar denne verdiskapinga skjer, og å skulle skilje ut verdiskapinga frå brukarane frå andre faktorar som ein patentert algoritme eller eit varemerke er utfordrande. Attac kjem nærare inn på desse utfordringane i sitt høyringsinnspel.

OECD jobbar hausten 2019 med eit forslag på nye skattereglar for å fange om den digitale økonomien. Alle tre alternativa som no blir diskutert går ut på å fordele rett til skattlegging på delar av overskotet til multinasjonale føretak til land basert på eit nytt prinsipp om «betydeleg digitalt nærvær». Det står att ei rekkje spørsmål som det er usikkert om medlemslanda i OECDs Inclusive Framework vil kunne verte samde om:

· Skal det leggast vekt på brukarar eller kundar når ein skal forelde rett til å skattelegge?

· Kor mykje av overskotet skal fordelast etter nye prinsipp, og kor mykje skal framleis fordelast etter eksisterande, armlengde-prinsipp?

· Treng vi ein heilt ny definisjon av fast driftsstad?

Finansdepartementet er aktive i OECD- prosessane, men det er svært lite offentleg kunnskap tilgjengeleg for å vurdere dei ulike alternativa opp i mot kvarandre, for å vurdere kva som er i Noreg sine interesser, eller korleis desse regelendringane kan slå ut for utviklingsland og påverke bistandspolitikken til Noreg. Denne kunnskapen må kome på plass.

Det er difor viktig at Noreg gjer sin eigen offentlege utreiing av ulike løysingar knytt til skattlegging av føretak i ein økonomi der brukardata og digitale tenester blir stadig viktigare.

Forslag 4 – Utreie nasjonalt handlingsrom i påvente av eit internasjonalt rammeverk, t.d. omvendt kreditfrådrag og omsetjingsavgift

Tax Justice Network – Noreg meiner at det er viktig å utnytte nasjonalt handlingsrom i påvente av internasjonale reformar. Det er difor viktig at ulike alternativ greiast ut, og samanliknast med kvarandre i forhold til kva for lovendringar som må til, kva som er venta inntening, praktiske utfordringa knytt til implementering og handheving, og kor stor risikoen er for at multinasjonale føretak finn metodar for å unngå tiltaket. Når ein har denne informasjonsgrunnlaget på bordet, kan ein betre vurdere ulike alternativ opp mot kvarandre.

Det vart gjort ein diskusjon av somme av desse forslaga i kapitalfluktutvalet (NOU 2009:19), men dette arbeidet er no meir enn ti år gamalt, det internasjonale regelverket har endra seg sidan den gong, og det har også verksemdene ein søkjer å skattlegge. Fleire land har no erfaringar med ulike typar unilaterale tiltak for å innføre omsetjings- og meirverdiavgifter på digital verksemd. Desse erfaringane bør regjeringa sjå nærare på, særleg Ungarn, Sør-Korea, Israel og India sine tiltak som vart iverksett allereie i 2014 og 2016 og har vore operative ei stund.

Omvendt kreditfrådrag er også eit lovande tiltak som TJN-Noreg vil vere positive til, og Noreg kan vere eit føregangsland i denne samanheng. Sjølv om det er inga andre land som ennå har innført ein slik frådragsregel, er den grunnleggande tankegongen lik den som no er foreslått i OECD («Global Anti-Base Erosion Proposal»), som førebels ser ut til å ha brei støtte blant medlemmane i Inclusive Framework.